“Çölyak hastalığı neden olur?” sorusunun cevabını öncelikle çölyak hastalığının otoimmün bir hastalık olduğunu belirterek verebiliriz. Glutene karşı ileri düzeyde sindirim hassasiyeti yaşayan bir kişi glüten tükettiğinde, bağışıklık sistemi tepki vermeye başlar ve bunun sonucunda ince bağırsaklarda hasar oluşur.

Aileden genetik olan genlerimiz, glüten içeren yiyecekler ve diğer faktörlerle birleştiğinde çölyak hastalığının gelişmesine neden olabilir. Ancak kesin nedeni bilinmemektedir. Bebek besleme uygulamaları, gastrointestinal enfeksiyonlar (mide ve bağırsak yolunu etkileyen enfeksiyonlar) ve bağırsak bakterileri de çölyak hastalığı nedenleri arasındadır. Bazı durumlarda çölyak hastalığı ameliyat, hamilelik, doğum, viral enfeksiyon ya da şiddetli yaşanan duygusal stres sonrasında da ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle çölyak hastalığı doğuştan olmasa bile sonradan görülebilir.

Çölyak hastalığı erken dönemde fark edilmeyip gluten tüketimi sınırlanmadığında, bağırsakta villus olarak bilinen; besinlerin emilimini gerçekleştiren parmak şeklindeki yapılar zarar görür ve besinlerin emilimi sınırlar. 

Vücudun bağışıklık sistemi gıdadaki glütene aşırı tepki verdiğinde, reaksiyon ince bağırsağı kaplayan çıkıntılara (villus) zarar verir. Bu yapı, yediğiniz yiyeceklerden vitaminleri, mineralleri ve diğer besinleri emer. Eğer villus adı verilen bu yapı hasar görürse, ne kadar yerseniz yiyin yeterli besin alamazsınız.

Çölyak hastalığı herkeste görülebilir. Ailede genetik yatkınlık önemli nedenler arasındadır. Çölyak hastası olan bir ebeveyne ya da birinci dereceden akrabaya sahip olmak hastalığın nedenini ve görülme oranını artıracaktır.

Çölyak hastalığı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer koşullara sahip kişilerde daha yaygındır:

  • Down Sendromu
  • Turner sendromu
  • Tip 1 diyabet hastalığına sahip olmak.

 

Çölyak hastalığı ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkili olabilecek diğer nedenler ise;

·         Lupus (vücudun bağışıklık sistemi ile ilgili doku iltihaplanmasına neden olan bir hastalık)

·         Romatizmal eklem iltihabı

·         Tiroid hastalığı

·         Otoimmün karaciğer hastalığı

·         Addison hastalığı

·         Sjögren sendromu (gözde ve ağızda kuruluk yaşanması)

·         Laktoz intoleransı (çölyak hastalığının ileri evresinde de laktoz intoleransı görülebilmektedir)

·         Bağırsak kanseri

·         Bağırsak lenfoması.

Özet olarak çölyak hastalığı nedenlerinin başlıca aileden kaynaklandığı görülmektedir. Bunun yanı sıra çölyak hastalığına neden olan sindirim bozuklukları, enfeksiyonlar, kalıtsal hastalıklar da nedenler arasındadır.