Gluten duyarlılığı; tıpkı çölyak hastalığında olduğu gibi buğday, çavdar ve arpada bulunan bir protein olan glütene karşı bir tepkidir. Gluten duyarlılığı gastrointestinal sorunlar, baş ağrısı, beyin sisi, nöropati ve depresyondan çok çeşitli semptomlara neden olabilir. Çölyak dışı glüten duyarlılığı olarak da bilinen, diğer koşulların ortadan kaldırılmasına dayalı olarak teşhis edilen nispeten yeni tanınan bir durumdur. 

Çölyak hastalığı için glüten duyarlılığı testi negatif olan ancak diyetlerinden glüteni çıkardıktan sonra yorgunluk, sindirim şikayetleri ve nörolojik sorunlardan kurtulan kişiler genellikle gluten duyarlılığına sahip kişilerdir.

Gluten duyarlılığının arkasındaki kesin mekanizmalar tam olarak anlaşılmamıştır. Gluten ana suçlu gibi görünse de, fruktanlar ve amilaz-tripsin inhibitörleri gibi tahılların diğer bileşenleri bu durumda rol oynayabilir. Kesin nedenden bağımsız olarak, tedavi için gluten duyarlılığı olan kişilerin glutensiz beslenme uygulaması gerekmektedir.

Çölyak dışı glüten duyarlılığının nedenleri ve risk faktörleri belirsiz olmakla beraber günümüzde araştırmalar devam etmektedir. Çölyak hastalığından farklı olarak, bu otoimmün bozukluğu teşhis etmek için kullanılan tipik belirteçlere veya bağırsak hasarına sahip değildir. Ek olarak gluten alerjisinden farklı olarak, alerjik bir bozukluğun belirteçlerine sahip değildir. Tanım olarak, bu durum glütensiz bir diyete yanıt verirken glüten proteini ya da glüten içeren tahıllar buğday, arpa ve çavdarda bulunan diğer bileşikler tarafından tetiklenebilir.

Gluten duyarlılığının belirtileri şu şekilde görülebilmektedir:

  • Şişkinlik ve gaz
  • Karın ağrısı
  • İshal
  • Denge sorunları
  • Tükenmişlik hissi ya da halsizlik
  • Bilinç kararması.

Gluten duyarlılığı için tedaviler glutensiz beslenme düzenidir. Glutensiz bir diyette kaçınılması gereken tahıllar, tam buğday, durum buğdayı, buğday meyveleri, graham, bulgur gibi tahıllar olmak üzere tüm buğday çeşitlerini içermektedir.

Bazen, glüten duyarlılığı olan kişiler yanlışlıkla glüten içeren gıdaları ya da ilaçları tüketebilir. Gluten içeren ürünlerde zorunlu bir şekilde etikette belirtme hususu yoktur. Bunun yerine gluten duyarlılığı olan bir kişi içeriğin belirtildiği kısmı okumalı ve hangi gıda içeriğinin gluten içerdiğini bilmelidir. Yanlışlıkla gluten içerikli herhangi bir şey tükettiyseniz bol su içmeli ve glutensiz beslenme düzeninize kaldığınız yerden devam etmelisiniz.